TEMAT WIODĄCY
NATURALNE MATERIAŁY
Natura w nowej odsłonie
BRANŻA BUDOWLANA, KTÓRA NIEGDYŚ CZERPAŁA SIŁĘ Z MATERIAŁÓW INŻYNIERII CHEMICZNEJ, TERAZ MIERZY SIĘ Z EKOLOGICZNYMI KONSEKWENCJAMI SWOJEGO DYNAMICZNEGO ROZWOJU. ARCHITEKCI DOSTRZEGAJĄ SWOJĄ MISJĘ W TRANSFORMACJI KU ZRÓWNOWAŻONEMU JUTRU. SZUKAJĄC NATCHNIENIA W NATURZE, ODKRYWAJĄ POTENCJAŁ BIOMATERIAŁÓW, KTÓRE ZAPOCZĄTKOWUJĄ NOWĄ ERĘ ZDROWEGO I EKOLOGICZNEGO BUDOWNICTWA. DREWNO RZEŹBI LINIE PRZYSZŁYCH PEJZAŻY MIEJSKICH, A INNOWACYJNE MATERIAŁY, JAK GRZYBY I SÓL, WYZNACZAJĄ NOWE GRANICE DLA BRANŻY.
Niegdyś przemysł budowlany opierał się na materiałach syntetycznych, a postęp technologiczny wzmagał jedynie apetyt na złożone konstrukcje żelbetowe. Miasta rosły w górę, stając się symbolem siły i szybkości, lecz z czasem ujawniły się długofalowe konsekwencje takiego podejścia. Dziś, według Programu Środowiskowego ONZ, sektor budowlany odpowiada za alarmujące 40% globalnej emisji CO2, z czego 10% generują same materiały. Obecnie architekci, świadomi tych wyzwań, kierują branżę ku bardziej zrównoważonym rozwiązaniom
Wybór zdrowych, zrównoważonych materiałów Wśród projektantów coraz większą popularnością cieszą się materiały czerpiące z natury. Drewno, glina, len i konopie – odwieczne, naturalne surowce – przeżywają swój renesans. Badania dowodzą, że tworzą one zdrowszy mikroklimat wnętrz, a nawet łagodzą stres u ich mieszkańców. Wśród biomateriałów, drewno doświadcza prawdziwego odrodzenia, stając się preferowanym wyborem w budownictwie. Poza znacząco mniejszym wpływem na środowisko i korzyściami zdrowotnymi, drewno oferuje bezcenny dar: drzewa, pochłaniając CO2 z atmosfery podczas wzrostu, aktywnie przeciwdziałają zmianom klimatycznym. Dzięki zaawansowanym technologiom, drewniane drapacze chmur, sięgające stu metrów, wznoszą się na całym świecie. Innowacyjne rozwiązania, takie jak drewno klejone krzyżowo (CLT) i fornir klejony warstwowo (LVL), spełniają współczesne standardy bezpieczeństwa pożarowego i trwałości.
Architektura od pola do stołu Odrodzenie fascynacji naturalnymi materiałami nie kończy się na drewnie. Wizjonerzy architektury, dążąc do ekologicznej harmonii, poszerzają swój repertuar. Glina, wełna, a nawet sól i grzyby, stają się budulcem zaskakujących projektów, inspirując przyszłe pokolenia. Niektórzy idą o krok dalej, czerpiąc natchnienie z idei ruchu Slow Food, i wybierają lokalnie uprawiany len lub konopie, minimalizując koszty transportu i wspierając rodzimych hodowców. Architektura od pola do stołu – to nowa propozycja w menu współczesnego projektowania.
THE ARC SIBANG, Sibang, Indonezja
Naturalne materiały były tradycyjnie związane z regionami, w których rosły. Na obszarach zalesionych, drewno było materiałem z wyboru; w pobliżu rzek, do produkcji cegieł używano glinę. W regionach tropikalnych zawsze był to bambus. Jako roślina uprawna, rośnie od nasiona do dorosłej rośliny w ciągu zaledwie czterech lat, dzięki czemu bambus jest niedrogi i bardzo wydajny. Dodatkowo można go wykorzystać jako mocny element konstrukcyjny. Jednak w przeciwieństwie do innych materiałów specyficznych dla danego regionu, bambus nie zyskał jeszcze szerokiego zastosowania poza obszarami tropikalnymi jako materiał nośny. Jednak teraz, wraz ze wzrostem popytu na materiały pochodzenia biologicznego, bambus w końcu zyskuje uznanie na całym świecie, na jakie zasługuje. The Arc, wielofunkcyjna przestrzeń na Bali zaprojektowana do uprawiania sportów na świeżym powietrzu i spotkań, stała się wizytówką możliwości bambusa. Zachwyciła ona architektów i budowniczych na całym świecie, o czym świadczą liczne międzynarodowe nagrody.
Bambus jako materiał budowlany Arc to perła Zielonej Szkoły na Bali, prywatnej placówki edukacyjnej, której misją jest zrównoważony rozwój. Program szkoły kładzie nacisk na praktyczną naukę, od tworzenia desek surfingowych z recyklingu plastikowych nakrętek, po regenerację raf koralowych. Projekt Arc, będący odzwierciedleniem filozofii szkoły, oferuje uczniom inspirującą przestrzeń. Stworzony przez Jorga Stamma i pracownię architektoniczną Ibuku, specjalizującą się w bambusie, budynek powstał w ścisłej współpracy z inżynierami z Atelier One. Kluczową cechą bambusa, która czyni go idealnym do tego projektu, jest jego plastyczność. Zespół projektowy, współpracując z lokalnymi rzemieślnikami, wykorzystał tę zdolność do gięcia i wyginania, aby stworzyć strukturę, która płynnie wtapia się w naturalne otoczenie.
Konstrukcja jak klatka piersiowa ssaka Projekt czerpie inspirację z organicznych form świata przyrody, a architekci trafnie porównują konstrukcję budynku do klatki piersiowej ssaka – wewnętrznego szkieletu, splecionego z zewnętrznymi „mięśniami” i „skórą”, które otulają tułów ochronną warstwą. Wewnętrzny szkielet tworzą bambusowe belki, wysokie na czternaście i długie na dziewiętnaście metrów, osadzone na betonowych fundamentach. Wspólnie formują one rozpoznawalną sylwetkę budynku, składającą się z pięciu centralnych łuków, z których każdy flankowany jest mniejszym, wspierającym łukiem. Konstrukcję pokrywają rozległe połacie bambusowego gontu, które w poszczególnych sekcjach dachu zabawnie wyginają się do wewnątrz i na zewnątrz, tworząc niezbędne napięcie, by utrzymać wewnętrzny szkielet w ryzach.
ARCHITEKT: IBUKU
Sekcje dachu figlarnie zakrzywiają się do wewnątrz i na zewnątrz, tworząc niezbędne napięcie, aby utrzymać wewnętrzną strukturę na miejscu
ZDJĘCIA: TOMMASO RIVA
Kapryśna wizytówka bambusowej inżynierii
ZDJĘCIA: TOMMASO RIVA
ZDJĘCIA: TOMMASO RIVA
STEIRERECK TREEHOUSES Pogusch, Austria
Zastosowanie drewna klejonego krzyżowo (CLT) zyskuje coraz większą popularność na całym świecie. Jako materiał budowlany, CLT udowodniło swoją wartość jako zaawansowane technologicznie, lekkie i ognioodporne rozwiązanie, idealnie wpisujące się w prefabrykowane metody budowy. Fabryki produkują znormalizowane moduły, niczym gotowe zestawy konstrukcyjne, które można transportować i montować bezpośrednio na placu budowy. To ekologiczne i ekonomiczne podejście minimalizuje ryzyko błędów na budowie. W środowisku architektów pojawiły się jednak głosy sprzeciwu, kwestionujące powtarzalność tego rozwiązania. Czy ten trend, napędzany dążeniem do efektywności, pozostawia przestrzeń dla architekta jako wizjonera? Czy może technologia i wyobraźnia, współpracując, mogą wspólnie osiągnąć nowe, dotąd nieznane wyżyny?
Konstrukcje o jasnych oczach ukryte wśród drzew Studio Precht udowadnia, że drewno konstrukcyjne jest materiałem o nieprzeciętnej wszechstronności, kryjącym w sobie ogromny potencjał dla architektonicznej wyobraźni. Dla historycznego zajazdu w austriackim Pogusch, studio stworzyło cztery domki na drzewie, które urzekają niemal bajkowym wyglądem. Duże, okrągłe okna nadają budynkom charakterystyczny, kreskówkowy urok, przywodząc na myśl jednookie Minionki, które zdają się nawiązywać kontakt wzrokowy z każdym, kto odkryje je pośród koron drzew. Konstrukcję tworzy sieć przecinających się drewnianych rur, pokrytych tradycyjnym drewnianym gontem. Centralna, pionowo umieszczona rura, pełni funkcję przestrzeni komunikacyjnej, podczas gdy rozgałęziające się, poziome rury, oferują przestrzenie mieszkalne z oknami lub balkonami na swoich krańcach.
Zbudowane w zaledwie kilka dni Choć budynki te sprawiają wrażenie unikatowych dzieł sztuki, są owocem przemyślanych, modułowych technik prefabrykacji z wykorzystaniem drewna klejonego krzyżowo (CLT). Studio Precht, we współpracy ze startupem specjalizującym się w mikro domkach, stworzyło ten projekt w 2019 roku, dążąc do minimalizacji wpływu na środowisko poprzez budowę o skromnym metrażu. Każdy domek łączy w sobie standardowe elementy z katalogu zakrzywionych, modułowych komponentów drewnianych, opracowanych wspólnie przez klienta i architekta. Po dokonaniu wyboru preferowanej kombinacji elementów, zostały one wyprodukowane w fabryce i zmontowane na miejscu. Montaż przebiegał z imponującą szybkością: ukończenie pierwszego domku zajęło około siedmiu dni, podczas gdy ostatni został wzniesiony i dopracowany w zaledwie jeden dzień. Te architektoniczne kryjówki w sercu lasu udowadniają, że modułowa konstrukcja z CLT może być zarówno efektywna, jak i równie fantazyjna, co dziecięca wyobraźnia.
ARCHITEKT: STUDIO PRECHT
Duże, okrągłe okna nadają budynkom wygląd jednookich Minionków, które wydają się być chętne do nawiązania kontaktu wzrokowego z każdym, kto odkryje je wśród drzew.
Połączenie wyobraźni i prefabrykacji
RWANDA INSTITUTE FOR CONSERVATION AGRICULTURE Gashora, Rwanda
Wybór materiału budowlanego przez architekta to decyzja, która wykracza poza kwestie ekologiczne. Może on być odzwierciedleniem szerszych wartości kulturowych, ekonomicznych, społecznych i politycznych. Niektórzy architekci, jak MASS Design Group, przyjmują holistyczne podejście, dobierając materiały, które promują pozytywny wpływ na wszystkich tych płaszczyznach. MASS, organizacja non-profit z siedzibą w Rwandzie i Stanach Zjednoczonych, zrzesza ponad 200 międzynarodowych architektów, inżynierów, pisarzy i badaczy. Ich misją jest „badanie, budowanie i promowanie architektury, która krzewi sprawiedliwość i ludzką godność”. Projekt kampusu Rwanda Institute for Conservation Agriculture (RICA) jest przykładem, jak realizują tę misję w praktyce.
Nowy typ kampusu dla przedsiębiorców rolnych Rwanda Institute for Conservation Agriculture, nowo powstały uniwersytet, usytuowany w pobliżu Gashory w Rwandzie, kształci studentów w zakresie zrównoważonego rolnictwa i praktyk ochrony przyrody. W odpowiedzi na rolniczy profil uczelni, kampus obejmuje gospodarstwa hodowlane, stację uzdatniania wody oraz obszary chronione, w tym dwie pobliskie strefy sawanny i pas mokradeł papirusowych. Całość kampusu to imponująca kompozycja ponad sześćdziesięciu dziewięciu budynków. Jedną z architektonicznych pereł jest zakwaterowanie dla studentów drugiego i trzeciego roku, zaprojektowane w formie ósemki, otaczającej dwa okrągłe dziedzińce. Cały kampus jest samowystarczalny energetycznie, zasilany energią słoneczną. Architekci, w całym kompleksie, zastosowali pasywne zasady projektowania, kładąc nacisk na naturalną wentylację, by zminimalizować potrzebę instalacji technicznych.
Wpływ na lokalną społeczność, a nawet politykę krajową MASS Design Group nawiązała ścisłą współpracę z lokalną społecznością i ekspertami RICA. Około 95% pracowników rekrutowano z regionu, a ponad trzysta osób przeszło szkolenie na miejscu w zakresie zrównoważonych metod budowlanych. Lokalni rzemieślnicy wykonali meble i wyposażenie, które zdobią cały kampus. RICA wykorzystała materiały biogenne o niskim wpływie na środowisko, a proces budowy stał się okazją do szkolenia i tworzenia miejsc pracy w dziedzinie praktyk regeneracyjnych. Konstrukcje, wzniesione w strefie sejsmicznej, opierają się na kamiennych fundamentach, ścianach z cegieł z ubitej ziemi i drewnianych dachach, co pozwala na redukcję emisji dwutlenku węgla o 60%, wspiera rozwój przemysłu materiałów regeneracyjnych i demonstruje potencjał powielania tych rozwiązań.
ARCHITEKT: MASS DESIGN GROUP
Podczas budowy kampusu ponad 300 pracowników zostało przeszkolonych w zakresie zrównoważonych metod budowlanych.
ZDJĘCIA: MASS DESIGN GROUP
ZDJĘCIA: IWAN BAAN